انواع زیبایی

از آنجا که حضرت احدیت تمامی کائنات را بر اساس دو بعد ظاهری

و باطنی خلق کرده است ، تجلیاتش نیز به دو صورت

 جلالی و جمالی ظهور می یابد .

بر این پایه ، زیبایی نیز به دو شکل زیبایی ظاهری و زیبایی باطنی

تقسیم می شود .

شیخ اکبر محی الدین ابن عربی

ابن عربی معروف به «شیخ اکبر»، یکی از اکابر ارباب عرفان، و در دوران اسلامى‏

در عرفان و تصوف نظری بزرگترین عارف است، و در عرفان عملی نیز از نوادر

به شمار می‏رود. چه آن که او در سنین خردسالی به خلوت انس داشت،

و هنوز به سن تکلیف نرسیده بود و یا صبىّ مراهق بود که به امر پدر به

محضر قاضی أبو الولید، ابن رشد اندلسی، حاضرشد و حکیم اندلس را متحیر ساخت .

فصلنامه ی " ادیان و عرفان"

فصلنامه ی "ادیان و عرفان "یکی از نشریات علمی حوزه ی ادبیات عرفانی

و عرفان اسلامی است که در دانشگاه آزاد اسلامی زنجان منتشر می شود .

سردبیر این نشریه دکتر علی اکبر افراسیاب پور- دکترای عرفان اسلامی- و

مدیر داخلی آن هم دکتر آریان است .

عوارف المعارف شیخ شهاب الدین ابو حفص سهروردی

  شیخ شهاب الدین ابو حفص عمربن محمد سهروردی ملقب به شیخ الاسلام

در اوایل شعبان ۵۳۹ و به قولی در اواخر رجب آن سال ، در سهرورد زنجان ولادت یافت.

 در بغداد نزد عم خویش شیخ نجیب الدین سهروردی تلمذ کرد . شیخ شهاب الدین

 در فقه و حدیث شاگرد عمویش و ابوالقاسم بن فضلان و ابوالمظفر هبه الله

و معمربن فاخر و ابی زرعه مقدسی و ابوالفتح طائی و جماعت دیگر از فقها و

 محدثان نیمه دوم قرن ششم هجری است در تصوف به شیخ عبدالقادر گیلانی

 و شیخ ابوالسّعود بغدادی و شیخ ابو محمد بن عبد یا عبدالله بصری

 ارادت داشته است.

اسفار اربعه

 کتاب اسفار اربعه، همان شاهکار ماندگار و ارزشمند حکیم

صدرالمتألهین ملاصدرای شیرازى است که بروشنى سیماى

مکتب مستقل و منسجم او را ـ که بحق «حکمت متعالیه»

نامیده است ـ جلوه‌گر مى‌سازد. این مکتب نتیجه نبوغ و دانش

گسترده و تسلط این حکیم و فیلسوف بزرگ بر فلسفه اشراقى

و مشائى، کلام و عرفان و الهام گرفتن وى از قرآن مجید و احادیث

اهل بیت(ع) مى‌باشد و در عین‌ حال آنرا بایستى ثمره شجره طیبه

حکمت دانست که قرنها پیش از او در ایران و بلاد اسلامى و نقاط

دیگر جهان وجود داشته و نشو و نما نموده است.

عارف ربانی آیت الله سید علی قاضی(ره)

ولادت
حاج سید علی آقا قاضی فرزند حاج سید حسین قاضی است.

ایشان در سیزدهم ماه ذی الحجة الحرام سال 1282هـ.ق. از بطن دختر

حاج میرزا محسن قاضی، در تبریز متولد شد و او را علی نام نهادند،

بعد از بلوغ و رشد به تحصیل علوم ادبیه و دینیه مشغول گردید و مدتی

در نزد پدر بزرگوار خود و میرزا موسی تبریزی و میرزا محمد علی قراچه داغی درس خواند.

تفاوت تصوف با عرفان

تصوف شیوه ای زاهدانه است که زاهد با چشم پوشی از دنیا

به گوشه نشینی روی می آورد و تنها به خودش می اندیشد

و به مردم کاری ندارد . شیوه ای که اسلام آن را نمی پسندد .

اما عرفان ، مکتبی متعالی ، پیشرو و خدامحور است که نه تنها

در آن  گوشه نشینی و دوری از اجتماع ، جایگاهی ندارد که عرفا

همواره در صدد آن هستند که باورهای عمیق عرفانی را به متن

اجتماع بیاورند تا همگان از بودن و نزدیک شدن تدریجی به مبدأ

هستی حظ ببرند .

عارف کامل حضرت آیت الله نجابت شیرازی(ره)

مجذوب واصل و عارف کامل، حضرت آیت‌الله حاج شیخ حسنعلی نجابت شیرازی،

شاگرد برجسته محضر عرفانی حضرت آیت‌الله سید علی قاضی طباطبایی تبریزی «ره»

و حضرت آیت‌الله حاج شیخ محمد جواد انصاری همدانی، در سال ۱۲۹۶هـ . ش در شیراز بدنیا آمدند.

درس های عرفانی نجم الدین رازی

شیخ نجم الدین رازی عارف مشهور قرن ششم و ابتدای قرن هفتم هجری

از بزرگ ترین و تأثیر گزارترین عرفای ایران است که به دلیل اهمیت جایگاهش

در عرفان اسلامی ، در آینده ی نزدیک ، درس هایی از مکتب عرفانی او  تقدیم

شما علاقه مندان خواهیم کرد ...

حکایت فراق مجنون از لیلی

آورده اند که اهل قبیله ی مجنون گرد آمدند و به قوم لیلی گفتند که

این مرد از عشق هلاک خواهد شد . چه زیان دارد که یک با دستور باشید تا

او لیلی را ببیند ؟ گفتند که ما را ازین معنی هیچ بخل نیست لیکن مجنون

خود تاب دیدار او را ندارد .

مجنون را بیاوردند و درگاه خیمه ی لیلی برداشتند . هنوز سایه ی لیلی

پیدا نگشته بود که مجنون را مجنون در بایست ، گفتی بر خاک دربست شد .

گفتند که ما گفتیم که او طاقت دیدار او ندارد ! آنجا بود که گفته است :

با خاک سر کوی تو کاری دارم                    چون می ندهد هجر به وصلت بارم

زیرا که از او قوتی تواند خورد در هستی علم . اما از حقیقت وصال

قوت نتواند خورد که اویی او را بنماید .

عشق و عاشق و معشوق از نظر احمد غزالی

هم او آفتاب ، هم او فلک ، هم او آسمان ، هم او زمین ، هم او عاشق ،

هم او معشوق ، هم او عشق ، که اشتیاق عاشق و معشوق از عشق است .

چون عوارض و اشتقاقات برخاست کار وا یگانگی حقیقت خود افتاد .

دیدگاه پروفسور شِدِر ایران شناس غربی در باره ی عرفان زردشت

پروفسور شِدِر ایران شناس غربی در خصوص عرفان زردشت

بحث قابل توجهی طرح می کند . 

او می گوید : مغز غربی ما دو هزار سال است که بین خدا و انسان

یک شکاف بزرگی را احساس می کند .

 خداوندی مقدس و با عظمت و پرجلال و بشری حقیر و گناهکار و محتاج آمرزش ، فقط

گاهی افرادی سعی کرده اند به شکلی از این شکافی که امید پر کردنش

را نداشتند بجهند ،

این کوشش به عرفان ختم شده است .

دکتر محمد تقی فعالی

حضرت استاد دکتر محمد تقی فعالی دانش آموخته ی دکتری تخصصی عرفان اسلامی از اعاظم عرفانی روزگار ماست که در تدریس، ترویج و تبیین آموزه های ناب عرفان اسلامی نقش به سزایی ایفا کرده و جمعیت گسترده ای از جوانان این کشور را

با اصول و مبانی عرفان اسلامی آشنا کرده است . ایشان از سالها قبل رشد بی رویه ی شبه

عرفان ها را در جامعه ی اسلامی به متولیان فرهنگی و دینی کشور گوشزد کرده بود .

دکتر فعالی از پایه گزاران جنبش نقد و بررسی جریان های نوظهور عرفانی است .

 این استاد والامقام کتب و مقالات متعددی به جامعه ی علمی کشور عرضه داشته اند .

شریعت ، طریقت ، حقیقت

عرفای الهی شریعت ، طریقت و حقیقت را به

گردویی تشبیه کرده اند که شریعت ، پوسته ی آن ،

طریقت ، مغز آن ،

و حقیقت ، روغن آن است .

پس بدون انجام اعمال و احکام شریعت نمی توان ادعای عرفان داشت .

فنا در عرفان اسلامی

"فنا" از مهم ترین منازل عرفانی است که در باره ی آن

عرفان در رساله های "مینو خرد" و "ارداویرافنامه"

." آرتور کریستن سن" ایران شناس مشهور دانمارکی معتقد است که تفکر یونانی

، مسیحی و هندی در ایران دوره ی ساسانی حالتی عرفانی و معنوی به این دوره بخشیده است.

او با بیان عبارت هایی از رساله های "مینو خرد" و "ارداویرافنامه" به تبیین بخشی

از اندیشه های عرفانی ایران باستان می پردازد :

"باید مالی راکه از راه نیکو وکار شریف به دست آمده است به مستحقان انفاق کرد ،

حیاتی که با این اعمال زینت یافته باشد ، با بهجت و آسایش به فرجام خواهد رسید.

هر چند توانگری مطلوب است ، اما فقر شرافتمندانه بر ثروتمندی غیرعادلانه ، ترجیح دارد.

آن کس که بدبختی ها و رنج هایی که از جانب اهریمن وسایر موجودات شریر

بر او وارد می شود ، با شکیبایی و بردباری تحمل می کند ، شایسته  ی ثنا و ستایش است.

کف نفس تنها وسیله ای است که شخص را به کسب فضایلی می رساند که

زیور حیات بشری است .

غم و شادی جهان شایسته ی اعتنا نیست ، جهان را چون

کاروانسرایی باید دانست که مردمان را بدان راه ، گذر افتد" .

نشانه های عرفان در ایران باستان

آنچه در نوشته های ایران باستان و متون دینی ایران  پیش از اسلام آمده ،

به معنای امروزی عرفان نیست اما مفهوم عرفان که عبارت از امکان ارتباط مستقیم

انسان با خداوند ، و اتصال و اشراق و معرفت به آفریدگار جهان ، به فراوانی  در ایران باستان دیده می شود .

در ایران باستان که روح دین باستانی زردشت ، در دوره ی هخامنشیان ،

اشکانیان و ساسانیان جریان داشته ، بی تردید اصول و مبانی عرفانی هم

رواج داشته وسالکان و عارفانی هم در جستجوی حقیقت بوده اند.

به ویژه در دوره ی ساسانیان ، این شور و حال عرفانی بیش تر جلوه گری می کند.

تعریف عرفان از "اولین آندر هیل" از عرفای بزرگ مسیحی

عرفان ازشعود مستقیم و بی واسته گرفته تا نوعی از تجربه ی خداوندی

را شامل می شود؛ به عبارت دیگر، عرفان هر کشش دینی است که

راه به سوی خداوند را به طور مستقیم و بی واسطه از تجربه ای درونی

وبدون تعمق منفی و فارغ از هر گونه استدلال کشف می نماید.

جوهر اصلی در عرفان، همانا بی واسطگی وصول و لقاء الوهیت است .

شناخت عرفان مسیحیت

آشنایی با عرفان مسیحیت باعنوان یکی از بزرگترین ادیان

از لحاظ  گستردگی جمعیت به معنای آگاهی از عرفانی

 است که سرگذشت خداجویی انسان ها را بازگو می کند.

یکی دیگر از محاسن شناخت عرفان مسیحیت این است که

 بدانیم عرفان باطن دین است و همه ی انسان ها که به خدای یگانه

اعتقاد دارند کوشش می کنند تا خود را به آن نور واحد نزدیک کنند.

محاسبه

"محاسبه" از منازل سیر و سلوک و عرفان عملی است .

حکمت متعالیه

حکمت متعالیه مکتب جامعی است که ملا صدرای شیرازی آن را بنیان نهاده است .

مکتبی که هم از نظام های فکری سابق مستقل است ،

 و هم تمامی ابعاد آنها را یکجا در خود جمع کرده است .

حکمت متعالیه ، از طرفی اصول مکاتب فلسفی ، عرفانی ، کلامی و... را

داراست و از طرفی در مقابل همه ی

آنها خود نمایی می کند .

مهم ترین وی‍ژگی حکمت متعالیه  ی ملا صدرا ابتدا

بهره مندی علمی و خلل ناپذیر او از قرآن و حدیث ،

ونیز برخورداری از شهود و کشف حقایقی است که پیشتر

 در حکمت اشراق بر آن تأکید شده است .

ملا صدرا معتقد است که نخست حقیقت هر مسئله ی فلسفی و عقلی را

 با شهود آن درک می کند و

آنگاه آن را با دلایل عقلی و فلسفی ثابت می کند .

فلسفه ی اشراق

فلسفه ی اشراق سهروردی آنگونه که خودش می گوید با الهام از اندیشه های حکمای ایران باستان

و آیات نورانی قرآن و روایات اسلامی بنا شده است .

سهروردی هر چند از نظام عقلی مشائیان سود برده ، اما فلسفه ی خود را

بر اساس نور پایه گزاری کرده است .

حضرات خمس

مراتب وجود در پنج مرتبه  خلاصه می شود  .

اهل عرفان  از این مراتب پنج گانه به حضرات خمس تعبیر کرده اند .

این مراتب عبارتند از :

1-حضرت احدیت

2-حضرت واحدیت

3-حضرت مثال

4-عالم ملک

5-عالم انسان کامل

در مباحث بعدی در خصوص هر کدام از این عوالم توضیح خواهیم داد .