رساله ی" کلمه علیا در توقیفیت اسماء "

توقیفیت اسماء ، یکی از مباحث مهم عرفان اسلامی است که توسط حضرت علامه حسن زاده

 آملی مد ظله العالی بسط یافته است .

مسئله توقیفیت اسماء , مسئله اى است که هم در تفسیر و کلام از آن بحث می شود و هم در

حکمت و عرفان . ولى بین بحث کلامى و تفسیرى و بحث حکمی و عرفانی آن از جهاتی

 فرق است .

زیرا اولا : مراد از اسماء در کلام و تفسیر , اسماء الله ملفوظی یا مکتوبی است ولی در حکمت

 و عرفان , مراد از آنها اسماءالله تکوینی است و ثانیا : مراد از توقیفیت در کلام و تفسیر یا

داشتن تسمیه ی حق تعالی به اسمی از اسماء کمالی بر اذن شارع است اما در عرفان و حکمت

مراد از آن , اختصاص داشتن هر اسمی از اسماءالله تکوینی به موطن خاص خود است و ثالثا :

  بحث یاد شده در تفسیر و کلام ، بیشتر جنبه ی فقهی دارد تا اعتقادی ، بر خلاف بحث حکمی و

عرفانى آن که فقط جنبه نظرى و معرفتى دارد نه چیز دیگر .

رسالة الطیر ابو حامد محمد غزالی

امام محمد غزالی در رسالة الطیر با زبان رمز و اشاره

به بیان تعدادی از مفاهیم اساسی عرفان اسلامی می پردازد .

 در خصوص استفاده از زبان رمز ، بزرگان دیگری چون شیخ اشراق ، عطار ونجم الدین رازی

آثار ماندگاری از خود به یادگار گذشته اند .

این رساله ی کوچک اما پر محتوا توسط سید ناصر طباطبایی ترجمه ،

و در انتشارات مولی به زیور طبع آراسته شده است .

مشکات الانوار

موضوع رساله ی "مشکات الانوار" آن گونه که غزالی گوید عبارت از اسرار انوار الهی همراه با تأویل

است که ظواهر آیات و اخبار به آن اشاره دارد .

مانند آیه ی "الله نور السموات و الارض" و روایت رسول خدا (ص)  : "انّ لله سبعین حجابا من نور و ظلمه"

غزالی دارای نظریه ی فلسفی - اشراقی است که تلاش می کند تا در پرتو آن به تأویل آیه ی نور و

حدیث حُجُب بپردازد . یعنی وی در صدد آن نیست که آیه و حدیث را تنها بنا بر ظاهر آن ها مورد استفاده

قرار دهد ، بلکه به بحث در باره ی اسرار الهی ای می پردازد که در خود پنهان داشته اند .

البته غزالی در روش خاص خود به تأویل می پردازد همان روشی که به تفصیل در رساله ی مشکات الانوار

از آن یاد کرده است .

فصوص الحکم

"فصوص الحکم " اثر جاودان شیخ اکبر محی الدین ابن عربی از کتاب

های اساسی عرفان نظری است در باب هویت خداوند متعال که به

وسیله ی نبوت تجلی می یابد .

هر یک از 27 فص آن مربوط به کلمه ی (لوگوس=logos) پیامبری است

که نشان دهنده ی صفت ویژه ی الهی است .

از آنجا که خداوند خود را جز در انسان به طور کامل ظاهر نمی کند

فص اول در باب آدم به عنوان عالم صغیر (مظهر کاینات=آدم) انسان

کامل ، آیینه ی مطلق الهی است