رساله ی" کلمه علیا در توقیفیت اسماء "

توقیفیت اسماء ، یکی از مباحث مهم عرفان اسلامی است که توسط حضرت علامه حسن زاده

 آملی مد ظله العالی بسط یافته است .

مسئله توقیفیت اسماء , مسئله اى است که هم در تفسیر و کلام از آن بحث می شود و هم در

حکمت و عرفان . ولى بین بحث کلامى و تفسیرى و بحث حکمی و عرفانی آن از جهاتی

 فرق است .

زیرا اولا : مراد از اسماء در کلام و تفسیر , اسماء الله ملفوظی یا مکتوبی است ولی در حکمت

 و عرفان , مراد از آنها اسماءالله تکوینی است و ثانیا : مراد از توقیفیت در کلام و تفسیر یا

داشتن تسمیه ی حق تعالی به اسمی از اسماء کمالی بر اذن شارع است اما در عرفان و حکمت

مراد از آن , اختصاص داشتن هر اسمی از اسماءالله تکوینی به موطن خاص خود است و ثالثا :

  بحث یاد شده در تفسیر و کلام ، بیشتر جنبه ی فقهی دارد تا اعتقادی ، بر خلاف بحث حکمی و

عرفانى آن که فقط جنبه نظرى و معرفتى دارد نه چیز دیگر .

حضرت استاد حسن زاده ی آملى  در رساله ی "کلمه ی علیا در توقیفیت اسماء"

که اولین اثر مستقل در موضوع یاد شده است ، کلیه ی مطالب بالا را با نظم و ترتیب خاصی ،

 طى هشت باب بررسى کرده و بدین طریق مجموعه ای نفیس را در باره ی مباحث مربوط به

 توقیفیت اسماء از جنبه هاى مختلف خصوصا عرفانى و کلامی به اهل فضل و دانش اهدا کرده

است . حضرت استاد خود در مقدمه  ی رساله ی مذکور چنین آورده است :

(( این رساله به عدد درهاى بهشت , در هشت باب از توقیفیت اسمای الهی سخن می گوید .

  آن را در تابستان 1353 شمسی در آمل که با جمعی پریشان ، حلقه ی ذکر و جلسه ی انس

و محفل درس معقل درس داشته بود , روزانه تصنیف و شبانه تدریس می کرد و اینک به

خواننده ی گرامی تقدیم می شود .

همان گونه که مذکور افتاد رساله ی یاد شده در هشت باب تنظیم شده است که در زیر به عناوین

  آنها اشاره مى شود :

باب اول : در تقریر محل نزاع در توقیفیت اسماء الله تعالى شأنه .

باب دوم : در بیان اسماء و صفات وجودى و سلبى و اسماء ذات و اسماء صفات و اسماء افعال

باب سوم : در علت توقیفى بودن اسماء در نزد اکثر اهل شرع به خصوص متکلمان .

باب چهارم : در نقل برخى از آیات قرآنى در توقیفیت اسماءالله تعالی و نقل بعضی از اقوال مفسران .

باب پنجم : در بیان عدد اسماء الله و عظمت اسمائه .

باب ششم : در توقیفیت اسماء نزد عارفان و حکیمان .

باب هفتم : در بیان اختصاص اطلاق سمعى و بصیر در میان قوای ظاهری و پنجگانه بر باری

  تعالى .

باب هشتم : در اطلاق اسماى الهى با مراعات ادب مع الله عز اسمه .

این رساله در سال 1371 توسط انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی به طبع رسیده است .