رساله ی" کلمه علیا در توقیفیت اسماء "

توقیفیت اسماء ، یکی از مباحث مهم عرفان اسلامی است که توسط حضرت علامه حسن زاده

 آملی مد ظله العالی بسط یافته است .

مسئله توقیفیت اسماء , مسئله اى است که هم در تفسیر و کلام از آن بحث می شود و هم در

حکمت و عرفان . ولى بین بحث کلامى و تفسیرى و بحث حکمی و عرفانی آن از جهاتی

 فرق است .

زیرا اولا : مراد از اسماء در کلام و تفسیر , اسماء الله ملفوظی یا مکتوبی است ولی در حکمت

 و عرفان , مراد از آنها اسماءالله تکوینی است و ثانیا : مراد از توقیفیت در کلام و تفسیر یا

داشتن تسمیه ی حق تعالی به اسمی از اسماء کمالی بر اذن شارع است اما در عرفان و حکمت

مراد از آن , اختصاص داشتن هر اسمی از اسماءالله تکوینی به موطن خاص خود است و ثالثا :

  بحث یاد شده در تفسیر و کلام ، بیشتر جنبه ی فقهی دارد تا اعتقادی ، بر خلاف بحث حکمی و

عرفانى آن که فقط جنبه نظرى و معرفتى دارد نه چیز دیگر .

عوارف المعارف شیخ شهاب الدین ابو حفص سهروردی

  شیخ شهاب الدین ابو حفص عمربن محمد سهروردی ملقب به شیخ الاسلام

در اوایل شعبان ۵۳۹ و به قولی در اواخر رجب آن سال ، در سهرورد زنجان ولادت یافت.

 در بغداد نزد عم خویش شیخ نجیب الدین سهروردی تلمذ کرد . شیخ شهاب الدین

 در فقه و حدیث شاگرد عمویش و ابوالقاسم بن فضلان و ابوالمظفر هبه الله

و معمربن فاخر و ابی زرعه مقدسی و ابوالفتح طائی و جماعت دیگر از فقها و

 محدثان نیمه دوم قرن ششم هجری است در تصوف به شیخ عبدالقادر گیلانی

 و شیخ ابوالسّعود بغدادی و شیخ ابو محمد بن عبد یا عبدالله بصری

 ارادت داشته است.

رسالة الطیر ابو حامد محمد غزالی

امام محمد غزالی در رسالة الطیر با زبان رمز و اشاره

به بیان تعدادی از مفاهیم اساسی عرفان اسلامی می پردازد .

 در خصوص استفاده از زبان رمز ، بزرگان دیگری چون شیخ اشراق ، عطار ونجم الدین رازی

آثار ماندگاری از خود به یادگار گذشته اند .

این رساله ی کوچک اما پر محتوا توسط سید ناصر طباطبایی ترجمه ،

و در انتشارات مولی به زیور طبع آراسته شده است .

راه و رسم منزل ها

"راه و رسم منزل ها" یکی از امروزی ترین و در عین حال ژرف ترین شرح های کتاب شریف

منازل السائرین خوجه عبدالله انصاری است که توسط یکی از اعاظم عرفانی روزگار ما

استاد دکتر علی شیخ الاسلامی به نگارش در آمده است .

دکتر شیخ الاسلامی در این اثر دو جلدی با تمسک به قرآن کریم و احادیث شریف - که در واقع

آبشخور عرفان اسلامی هستند - تمامی ابواب عرفان عملی را به روش عرفا شرح کرده است .

راه و رسم منزل ها توسط انتشارات دانشگاه تهران به جامعه ی علمی و پژوهشی عرضه شده است .

مشکات الانوار

موضوع رساله ی "مشکات الانوار" آن گونه که غزالی گوید عبارت از اسرار انوار الهی همراه با تأویل

است که ظواهر آیات و اخبار به آن اشاره دارد .

مانند آیه ی "الله نور السموات و الارض" و روایت رسول خدا (ص)  : "انّ لله سبعین حجابا من نور و ظلمه"

غزالی دارای نظریه ی فلسفی - اشراقی است که تلاش می کند تا در پرتو آن به تأویل آیه ی نور و

حدیث حُجُب بپردازد . یعنی وی در صدد آن نیست که آیه و حدیث را تنها بنا بر ظاهر آن ها مورد استفاده

قرار دهد ، بلکه به بحث در باره ی اسرار الهی ای می پردازد که در خود پنهان داشته اند .

البته غزالی در روش خاص خود به تأویل می پردازد همان روشی که به تفصیل در رساله ی مشکات الانوار

از آن یاد کرده است .

منازل السایرین

پیش از تالیف کتاب " منازل السایرین " کتاب های فراوانی در عرفان عملی و سیر و سلوک نوشته شده

بود اما خواجه عبد الله انصاری در سال های آخر حیات خویش و در سن 81 سالگی یعنی سال 475

قمری به تالیف این کتاب ارزنده پرداخت تا کام تشنگان سیر و سلوک الهی را سیراب کند .

خواجه در منازل السایرین ، دریایی از معارف الهی را در قالب عباراتی کوتاه و زیبا به نگارش در آورده

است .

شرح های متعددی که بر این کتاب شریف نوشته شده ، نشان دهنده ی اهمیت آن در عرفان عملی

است . از شرح های معروف منازل السایرین می توان به این شرح ها اشاره کرد :

شرح سدید الدین عبد المعطی ، شرح تلمسانی ، شرح واسطی ، شرح تستری ، و بالاخره شرح

کمال الدین عبدالرزاق کاشانی که معروف ترین شرح منازل السایرین است و در نزد اهل تحقیق از

جایگاه ویژه ای برخوردار است .

فصوص الحکم

"فصوص الحکم " اثر جاودان شیخ اکبر محی الدین ابن عربی از کتاب

های اساسی عرفان نظری است در باب هویت خداوند متعال که به

وسیله ی نبوت تجلی می یابد .

هر یک از 27 فص آن مربوط به کلمه ی (لوگوس=logos) پیامبری است

که نشان دهنده ی صفت ویژه ی الهی است .

از آنجا که خداوند خود را جز در انسان به طور کامل ظاهر نمی کند

فص اول در باب آدم به عنوان عالم صغیر (مظهر کاینات=آدم) انسان

کامل ، آیینه ی مطلق الهی است