تعریف "بهاء" در عرفان اسلامی

بهاء از نظر عرفای اسلام ، اسم جمال است که تجلی و ظهور در آن لحاظ شده است . عارف مجاهد حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه در شرح عرفانی" دعای سحر " که آن را در اوج جوانی و در سن 27 سالگی تحریر کرده اند می فرمایند : "بهاء" از صفات جمالی است که باطنش جلال است و چون جمال از متعلقات لطف است ، بدون آنکه ظهور و یا عدم ظهور در آن اعتبار و لحاظ شود . لذا بهاء در حیطه ی آن قرار گرفته و لطف ، محیط بر آن است .

شیخ ابوالحسن خرقانی عارف قرن چهارم و پنجم

شیخ ابوالحسن خرقانی از عارفان قرن چهارم و پنجم ایران که در هدایت مردم و راهبری جوانان از جایگاه ارزنده ای در تاریخ این مرز و بوم برخوردار است . او در منطقه ی خرقان (که تا قرن هفتم  و هشتم هجری شهر مهمی بوده )در نزدیکی بسطام زندگی می کرده است . ارادتش به بایزید بسطامی سبب می شده تا همواره برای زیارت شیخ ، از خرقان تا بسطام را پیاده طی کند . خوشبختانه مجموعه ی سخنان این عارف روشن ضمیر در کتابی با عنوان "نورالعلم" گرد آمده و در دسترس علاقه مندان است . از او نقل شده که : راه دو است ، یکی راه ضلالت و یکی راه هدایت ، یکی راه بنده است به خداوند تعالی ، و یکی راه خداوند است به بنده . آنچه راه ضلالت است آن راه بنده است به خداوند ، و آنچه راه هدایت است راه خداوند است به بنده . پس هر که گوید "بدو رسیدم" نرسید ، و هر که گوید "رسانیدند" رسید ، از آنکه رسانیدن اندر نارسیدن بسته است و نارسیدن اندر رسیدن . والله اعلم .

شرح حال عارف مسیحی توماس آکوییناس

توماس آکوییناس عارف کاتولیک مسیحی در سال 1224 در منطقه ی روکاسکای ایتالیا به دنیا آمد . توماس جوان ترین پسر لاندولفو و تئودواری بود . او ابتدا در آموزش های مسیحی صومعه ی مونته کاسیو حضور یافت و سپس برای ادامه ی تحصیل به دانشگاه ناپل رفت . توماس در سال 1252 برای تحصیل در مطالعات عالی کلام به پاریس رفت و درسال 1256 به عضویت هیأت علمی آن دانشگاه پذیرفته شد . نخستین جرقه های مخالفت با اندیشه هایش در سال 1268 در جدال با گروهی از متکلمان محافظه کار که منتقد آرای فلسفی او بودند شکل گرفت و بعد هم گروهی از مدافعان رادیکال فلسفه ی ارسطویی و نحله ی لاتینی ابن رشد با او به جدال برخاستند و آنگاه برخی از منتقدان فرقه ی رهبانی دومینکنها و فرانسیسکنها به مخالفت با او پرداختند . (فرقه ی دومینکنها فرقه ای است منسوب به قدیس بندیکتوس راهب نورچایی که توماس ، 10 سال از دوران جوانی خود را به یادگیری تعالیم این فرقه اختصاص داده بود)

در همین سال های جدال با او بود که به تدریج تألیفاتش نیز در اختیار علاقه مندان قرار گرفت . او خود معتقد بود که آثارش با امداد غیبی و با الهام از محرمخانه ی اسرار  ظهور پیدا کرده است زیرا کمتر کسی می توانست آثارش را درک کند و از عمق معنی آنها سردر بیاورد . توماس بالاخره در سال1272 به ایتالیا زادگاهش بازگشت و همانجا بود که بر اثر بیماری در سال 1273 از دنیا رفت و در صومعه ی فوسانوئو به خاک سپرده شد . گفته می شود نویسنده ی شرح حالش نوشته : او با نیروی عشق بزرگ خویش به آسمان رفت نه با بیماری اش . بررسی اندیشه های عرفانی این عارف تأثیرگذار مسیحی بماند برای یک فرصت دیگر .

عرفان معرفت و عرفان محبت از دیدگاه استاد دکتر قاسم کاکایی

اینکه غایت عرفان وصال خدا است، جای بحثی ندارد و عرفای متدین به‌خصوص عرفایی که در ادیان ابراهیمی نشو و نما پیدا کرده‌اند، غایت عرفان را وصال خدا می‌دانند. منتهی عرفای مختلف طریق رسیدن به وصال خدا و درگاه ربوبی را متفاوت دانسته‌اند. برخی راه مخافت را پیشنهاد کردند، بعضی راه معرفت را دنبال کردند و بعضی راه محبت را پیش گرفتند. راه مخافت بیشتر بر جلال خداوند تأکید دارد که با توجه به جلال خدا ما در درگاه ربوبی احساس کوچکی و حقارت داشته باشیم و این که در برابر او هیچ باشیم و این یک نوع فنا در برابر خداوند تعالی است یعنی خود را ندیدن از فرط کوچکی و به خاطر خوف. البته این خوف و خود را ندیدن معنای منفی ندارد مثل قرآن که فرمود: «اما من خاف مقام ربه» عرفا به خاطر خوفی که از مقام رب دارند احساس کرنش و کوچکی می‌کنند و در برابر جلال خداوندی خاضع‌اند و این راه، راه مخافت است.   عرفای ما بیشتر یا راه معرفت را طی کردند یا راه محبت را که مراد از عرفان محبت، همان عرفان عشق معروف است که راه معرفت دینی اینکه خود را بشناسیم و از راه خودشناسی به شناخت جلال و جلال خداوند برسیم.

تعریف حکمت(2)

صاحب "مجمع البحرین" در تعریف حکمت می گوید :

حکمت ، علمی است که انسان را از فعل قبیح دور می کند . این کلمه مستعار از "حکمة اللجام" به معنی "دهانه ی لگام" است ، یعنی ابزاری که با آن دهان چارپا را می بندند تا مانع سرکشی او شوند . در حدیث آمده که مراد از حکمت در آیه ی "و من یؤت الحکمة" طاعت خداوند و معرفت امام است .

عشق از نگاه شیخ شهاب الدین سهروردی

چون نیک اندیشه کنی همه طالب حُسن اند و در آن می کوشند که خود را به حُسن رسانند و به حُسن که مطلوب همه است دشوار می توان رسیدن ؛ زیرا که وصول به حُسن ممکن نبود الا به واسطه ی عشق ، و عشق هر کسی را به خود راه ندهد و به همه جایی مأوا نکند و به هر دیده روی ننماید .

تعریف حکمت(1)

در کتاب" الجامع الاحکام القرآن" آمده : حکمت یعنی معرفت نسبت به دین ، تفقه در تأویل و فهمی که سجیه و نوری است از جانب خدای تعالی .