مراتب روحی بشر ی از دیدگاه ابو حامد محمد غزالی

غزالی قبل از تأویل آیه ی نور در" مشکات الانوار" به مراتب روحی بشری می پردازد که دارای

پنج درجه است :

1- روح حساس : که محسوسات را درک می کند . این روح در کودک و بالغ وجود دارد .

2-روح خیالی : که آنچه را در حواس وارد می شود فرا می گیرد و آن را در خزانه ی خود

جای می دهد . این روح خیالی در کودک شیرخوار یافت نمی شود و پس از آن پدیدار می گردد

و گاه برای پاره ای از حیوانات حاصل می شود .

3-روح عقلی : که معانی مجرد از حس و خیال را درک می کند . این روح عقلی ، جوهر انسان

و مدرکات آن  ، معلومات ضروری و کلی است .

4-روح فکری : یا نظری که عبارت است از روحی که روابط منطقی میان افکار را درک می کند

و از مقدمات به نتایج می رسد .

5-روح قدسی ِ نبوی : که برای پیامبران و خواص اولیاست . در همین روح قدسی است که

لوایح غیبی ، تجلی می کند . چنا ن که خداوند در قرآن کریم به آن اشاره می کند : "و کذلک

اوحینا الیک روحا من امرنا" .

این ارواح پنجگانه انواری هستند که اصناف موجودات محسوس و معقول را آشکار می سازند.